حتما تاکنون در محیط های دانشگاهی عبارت «مقاله ISI» خیلی به گوشتان خورده است! یکی از دوستانتان می گوید یک مقاله ISI داده است یا اینکه می شنوید که به سرانجام رساندن یک مقاله ISI تاثیر خیلی زیادی روی گرفتن اپلای از دانشگاه های خارجی دارد. اما چقدر مفهوم این عبارت برایتان روشن است؟ اصلا چه مقاله ای را مقاله ISI می نامیم؟

مؤسسه اطلاعات علمی یا ISI

ISI نشانه ی اختصاری مؤسسه اطلاعات علمی یا به انگلیسی Institute for Scientific Information است که معتبرترین نمایه (Index) برای مجلات علمی به شمار می رود. ISI در سال 1962 توسط اوگن گارفیلد پایه ریزی شد و در سال 1992 در اختیار شرکت چند ملیّتی “تامسون رویترز” قرار گرفت. یکی از زیرمجموعه های این شرکت WOS است که نمایه ISI را، پس از بررسی های لازم، به مجلات علمی واجدالشرایط تخصیص می دهد.

در WOS دو نوع مجله وجود دارد:

اول مجلاتی که دارای ضریب تأثیر بوده و به JCR معروفند.
دوم مجلاتی که بدون ضریب تأثیر هستند و Listed ISI  نام دارند.

مشخصاً مجلات JCR از مجلات Listed ISI معتبرترند. لازم به ذکر است یک مجله می تواند به دلیل کاهش بار علمی آن از لیست مقالات ISI کنار گذاشته شود.

چگونه از ISI بودن یک مجله اطمینان حاصل کنیم؟

برای اطمینان از نمایه بودن یک مجله در WOS یا به عبارت ساده تر ISI بودن یک مجله، می توانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://ip-science.thomsonreuters.com/mjl/#journal_lists

پس از ورود به سایت با محیط زیر مواجه می شویم.

در مرحله بعد باید در قسمت serach type گزینه ISSN را انتخاب کنید و در باکس جست و جوی سایت شماره ISSN مجله مورد نظرتان را وارد کنید. شماره استاندارد بین‌المللی نشریات یا ISSN مخفف عبارت انگلیسی International Standard Serial Number است. ISSN شماره هشت رقمی منحصر به ‌فردی است که برای مشخص کردن یک نشریه دوره ‌ای چاپی یا الکترونیکی به کار می‌رود.

در شکل زیر برای مثال یک شماره ISSN را وارد کرده و مشاهده می کنیم که سایت مجله مورد نظر ما را پیدا کرد. این یعنی مجله در لیست مجلات ISI قرار دارد.

در مقابل اگر مجله ی مورد نظر شما در ISI نمایه نداشته باشد، با این تصویر مواجه خواهید شد:

در صورتی که با ISSN جست و جو کردیم و این پیغام دریافت شد، می توانیم از راه های دیگر جست و جو نیز اطمینان حاصل کنیم.

ضریب تاثیرگذاری یا درجه تاثیر یا Impact factor چیست؟

ISI سالانه گزارشی را تحت عنوان گزارش استنادی مجلات علمی را که با سرواژه جی ‌سی ‌آر (Journal Citation Reports) ‏ ارائه می‌کند که در آن مجلات نمایه‌ شده در بانک اطلاعاتی خود را بر اساس شاخصی با عنوان «ضریب تاثیرگذاری» رتبه‌بندی می‌کند. در حال حاضر ضریب تاثیرگذاری یکی از شاخص‌های اصلی برای اعتبار مجلات علمی محسوب می‌شود.

ضریب تاثیر همه ساله توسط موسسه ISI برمبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه می شود و نتیجه در گزارشات ارجاع مجله منتشر می شود. این ضریب نه برای مقاله یا نویسنده بلکه برای مجله محاسبه می شود.

ایمپکت فاکتور معیاری از میانگین استنادها به مقالات منتشر شده در یک مجله است. مفهوم آن به این صورت است که مقالات یک مجله به چه میزان مورد استناد قرار گرفته اند. بالاتر بودن ایمپکت فاکتور یک مجله نسبت به یک مجله دیگر به این معناست که به طور میانگین مقالات منتشر شده در آن مجله بیشتر مورد ارجاع مقالات دیگر قرار گرفته اند.

ایمپکت فاکتور تنها برای مجلات ISI محاسبه می گردد و به طور کلی می توان گفت مجلات با ایمپکت فاکتور بالاتر، اعتبار بیشتری را دارا هستند.

چگونه ایمپکت فاکتور یک مجله را بیابیم؟

اگر قصد تنظیم یک مقاله ISI را داشته باشید، در قدم اول باید مطمئن شوید مقاله تان در یک مجله با ضریب تاثیر بالا چاپ شود. به طور کلی ناشران معتبر همچون ساینس دایرکت، اشپرینگر، IEEE، امرلند، الزویر، وایلی و … ایمپکت فاکتور مجلات خود را در صفحه مربوط به مجله درج نموده اند. کافی است به صفحه مجله مورد نظر وارد شده و ایمپکت فاکتور مجله را مشاهده کنید.

به عنوان مثال برای دستیابی به ایمپکت فاکتور مجلات سایت ساینس دایرکت می توانید عنوان مجله را در بخش جستجو وارد کنید. سپس روی نتیجه جستجو کلیک نمایید تا وارد صفحه مجله شود و سپس روی About the journal کلیک نمایید. سپس در ستون سمت چپ ایمپکت فاکتور مجله و همچنین میانگین ایمپکت فاکتور مجله در 5 سال گذشته را مشاهده نمایید. همچنین برای سایت ELSEVIER نیز این موضوع صدق می کند که در تصویر زیر یک نمونه را مشاهده می کنید:

همچنین با وارد کردن شماره ی ISSN مجله ی مورد نظر در سایت های زیر نیز می توانید ضریب تاثیر مجله را بیابید.

scimagojr.com
bioxbio.com

آیا ایمپکت فاکتور بالای یک مجله به معنای اعتبار بیشتر مقالات آن مجله است؟

ایمپکت فاکتور معیاری برای ارزش دهی به مجلات است و لذا ایمپکت فاکتور مربوط به تک تک مقالات ISI نیست و یک میانگین است.

به عنوان مثال بسیار شنیده ایم که عنوان می شود: «من مقاله ای با ایمپکت فاکتور فلان دارم.» در حالی که طرز صحیح بیان این جمله این است: «من مقاله ISI خود را در مجله ای با ایمپکت فاکتور فلان چاپ کرده ام.» مراد از این بحث این است که  نمی توان گفت همه مقالات چاپ شده در یک مجله با ایمپکت فاکتور بالاتر معتبرتر از همه مقالات چاپ شده در یک مجله با ایمپکت فاکتور پایین تر هستند. ممکن است به یک مقاله ISI چاپ شده در مجله ای با ایمپکت فاکتور بالاتر هیج ارجاعی داده نشده باشد و به یک مقاله از یک مجله با ایمپکت فاکتور پایین تر 100 ها ارجاع داده شده باشد.

به عنوان جمعه بندی می توان گفت مقالاتی که در مجلات با IF بالا چاپ می شوند به دلیل اینکه اولا محققان شاخص مقالات را داوری می کنند و ثانیا آن ها در داوری مقالات سخت گیر هستند از اهمیت بیشتری برخوردارند.

چرا باید به «نیمه عمر ارجاعات» دقت کنیم؟

نيمه عمر ارجاعات يا نيمه عمر استناد (Cited Half Life) تعداد سال هايي است که از سال ارزيابي مجله بايد به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد کل ارجاعات به مجله در سال مورد ارزيابي باشيم. به عبارت ديگر، اين شاخص مدت زمانی که نيمی از کل استنادات به آن مجله صورت پذيرفته باشد را نشان مي دهد و در حقيقت سرعت کاهش ميزان ارجاعات به مجله را بيان می کند. بديهی است که وقتی مقاله های يک مجله ارزش خود را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مقاله ها سطحي باشند و خيلي زود بي ارزش شوند)، تنها به مقاله هاي جديد مجله ارجاع داده مي شود. اين موضوع باعث می شود که نيمه عمر ارجاعات به مجله کاهش يابد. بنابراين هر چه نيمه عمر ارجاعات به مجله بيشتر باشد، نشان مي دهد که ارزش مقاله هاي مجله در طول زمان بيشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار مي گيرند. در مجموع هرچه نيمه عمرارجاعات به يک مجله بيشتر باشد، ارزش مجله بالاتر مي رود.

مقاله ISI چه مزیتی نسبت به دیگر مقالات دارد؟

هر یک از مجلات علمی ممکن است اعتبار مخصوص به خودشان را داشته باشند و در این بحثی نیست. اما به سه دلیل زیر مقالات ISI از اعتبار بالاتری برخوردارند:

• ارائه شدن مقاله در سطح بین المللی
• بررسی و داوری توسط داوران متخصص و مورد اعتماد
• امتیاز بالای مقاله ISI در مصاحبه ی دکتری و مسیر ارتقاء علمی

همین مزیت ها باعث شده تا اشتیاق روزافزون دانشجویان و اساتید به انتشار مقالات ISI بیشتر و بیشتر شود. امیدواریم شما نیز در این مسیر موفق باشید.

در مقاله بعدی نحوه نگارش مقاله ISI به صورت کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

منابع

کتاب “آیین نگارش مقاله علمی پژوهشی” – محمود فتوحی
isijournal.net